TL;DR:

Jobs to be Done (JTBD) to podejście zorientowane na człowieka, pomagające zrozumieć rzeczywiste potrzeby użytkowników
JTBD skupia się na zadaniu jako jednostce analizy, a nie na osobie jak w przypadku tradycyjnych metod
Metoda ta upraszcza proces decyzyjny i redukuje złożoność w projektowaniu
Sprawdza się zarówno przy strategicznych innowacjach, jak i codziennych decyzjach projektowych
JTBD i persony mogą współistnieć – kluczowe jest odwrócenie kolejności (najpierw zadanie, potem persona)
Zrozumienie potrzeb klienta powinno zawsze poprzedzać projektowanie interfejsu
JTBD pomaga zidentyfikować możliwości pominięte przez konkurencję

Wprowadzenie

W nowym odcinku podcastu „Good Morning Wax” gościem był Jim Kalbach, autor książek „Mapping Experiences” i „Jobs to be Done Playbook”. Jako część mojej nowej serii, w której dzielę się najważniejszymi informacjami z wartościowych podcastów, przedstawiam kluczowe wnioski z tej inspirującej rozmowy.

Jim pracuje obecnie jako Chief Evangelist w firmie Mural (cyfrowej tablicy online). Posiada ponad 20-letnie doświadczenie w dziedzinie designu i innowacji. Podczas podcastu przedstawił swoje spojrzenie na Jobs to be Done (JTBD) i mapowanie doświadczeń użytkownika.

Ekspert w roli Chief Evangelisty

Czym zajmuje się Chief Evangelist?

Rola Chief Evangelisty, według Jima, to pozycja, która:

Wywodzi się z Doliny Krzemowej, zapoczątkowana przez firmy takie jak Apple
Polega na angażowaniu społeczności wokół problemu rynkowego
Koncentruje się na budowaniu autentycznych relacji z klientami

Jak sam Jim wyjaśnił:

„Nie uważam tego koniecznie za rolę marketingową. Nie chodzi o pozyskiwanie większej liczby osób na górze lejka. Chodzi o angażowanie ludzi w unikalny i autentyczny sposób.”

Kluczowe aspekty tej roli

Chief Evangelist:

Promuje zasadę „problemy ponad produktami”
Jest ucieleśnieniem zasad i etosu firmy
Spędza większość czasu na rozmowach z klientami
Przekazuje wiedzę z rynku do organizacji
Mentoruje wewnętrznych ambasadorów marki

Porównanie metodologii: JTBD vs Mapping Experiences

Wspólne fundamenty

Podobieństwa między obiema metodologiami:

Oba podejścia stawiają człowieka w centrum
Koncentrują się na wzroście biznesu poprzez zrozumienie potrzeb
Promują rozpoczynanie od doświadczenia, a następnie rozwijanie technologii

Fundamentalne różnice

1. Różnica perspektywy

Mapping Experiences: analizuje interakcję osoby z organizacją
JTBD: skupia się na zadaniach niezależnie od rozwiązań

„Mapping Experiences patrzy na doświadczenie przez pryzmat tego, jak jednostka wchodzi w interakcję z organizacją. (…) Jobs to be Done przyjmuje inną perspektywę, ponieważ mówi, że dla długoterminowej innowacji nie ma znaczenia, jaki masz produkt, marka, cena czy sposób wejścia na rynek.”

2. Różnica w jednostce analizy

W Mapping Experiences to osoba
W JTBD to zadanie do wykonania

3. Różnice w zastosowaniu

JTBD: długoterminowe innowacje, odkrywanie nieoczywistych możliwości
Mapping Experiences: usprawnianie istniejących rozwiązań

Jim podkreślił, że oba podejścia się uzupełniają:

„Nie są wzajemnie wykluczające, chociaż istnieje pewne nakładanie się. W rzeczywistości mówię o Jobs to be Done w mojej książce Mapping Experience i odwrotnie.”

JTBD w praktyce

Zastosowania strategiczne

JTBD na poziomie strategicznym pozwala na:

Odkrywanie możliwości biznesowych przeoczonych przez konkurencję
Identyfikację długoterminowych kierunków innowacji
Zrozumienie rynku niezależnie od istniejących rozwiązań

Zastosowania operacyjne

W codziennej pracy JTBD pomaga przy:

Spotkaniach zespołu i planowaniu sprintów
Podejmowaniu decyzji projektowych
Upraszczaniu złożonych problemów

Jim zwrócił uwagę na uniwersalność metody:

„Możesz być na spotkaniu zespołu czy planowaniu sprintu i rozmawiać o wymaganiach. Możesz zatrzymać się i zapytać: 'No dobra, ale jakie jest zadanie klienta do wykonania?’ Samo zadanie tego pytania to już stosowanie myślenia Jobs to be Done.”

Korzyści z wdrożenia JTBD

Główne zalety stosowania Jobs to be Done:

Zapewnienie jasności i skupienia
Uproszczenie procesu decyzyjnego
Ograniczenie „szarej strefy” zmiennych

Jim zaobserwował, że JTBD często upraszcza podejmowanie decyzji:

„Myślę, że czasami komplikujemy decyzje dotyczące doświadczenia produktu bardziej, niż powinniśmy, a Jobs to be Done ułatwia to. Po prostu spójrz na zadania do wykonania tych klientów i podejmij decyzję.”

JTBD a tradycyjne persony

Dwa podejścia do rozumienia użytkowników

Tradycyjne	JTBD
1. Zidentyfikuj grupę docelową	1. Zrozum zadanie do wykonania
2. Stwórz persony	2. Zidentyfikuj wykonawcę zadania
3. Badaj ich potrzeby	3. Opcjonalnie twórz persony

Persony w kontekście JTBD

Jim wyjaśnił, że persony nie są złe, ale często tworzone są „z obowiązku”:

„Myślę, że persony są nadal bardzo przydatne, jeśli robisz je dobrze i jeśli jest na nie realna potrzeba. Myślę, że persony to jeden z tych typów produktów i artefaktów, które ludzie tworzą, ponieważ czują, że muszą.”

Praktyczny przykład z doświadczenia

Jim podzielił się ciekawym spostrzeżeniem:

„Pracowałem dla globalnej firmy i mieliśmy rynki w całej Europie. Mieliśmy różne persony w każdym kraju. Ale kiedy zaczynałeś patrzeć na wszystkie z nich, różnica w zachowaniu nie miała nic wspólnego z krajem, bo ktoś wypłacający pieniądze z banku we Francji ma to samo zadanie co ktoś w Niemczech.”

To pokazuje, że JTBD może pomóc odkryć prawidłowości, które przekraczają tradycyjne segmentacje rynku.

UX vs UI – fundamentalna różnica perspektywy

Strategiczna rola UX designera

UX design obejmuje:

Myślenie strategiczne
Zrozumienie podróży użytkownika
Identyfikację niezaspokojonych potrzeb
Analizę kontekstu klienta

Taktyczna rola UI designera

UI design koncentruje się na:

Interfejsie
Projektowaniu elementów wizualnych
Implementacji rozwiązań

Problem łączenia tych ról

Jim zauważył niepokojący trend:

„Widzisz ten tytuł stanowiska, nie wiem, czy macie to w Brazylii, ale to UX/UI. Widzisz UX/UI i myślę sobie, że to dwie różne rzeczy. Prawdziwy UX designer zapyta: 'Jaka jest podróż? Jakie są niezaspokojone potrzeby? Jaki jest kontekst mojego klienta?'”

JTBD jako pomost między UX a UI

Według Jima, zrozumienie JTBD ułatwia pracę projektanta UI:

„Znajomość wszystkich tych rzeczy ułatwia pracę projektanta UI, ponieważ nie ma dobrych ani złych odpowiedzi. Siedzisz przed ekranem i umieszczasz na nim przyciski i tekst. Pytanie brzmi, na czym opierasz swoje decyzje, jeśli nie znasz kontekstu?”

Korzyści z JTBD dla projektantów UI:

Przyspieszenie procesu projektowania
Redukcja ryzyka błędnych założeń
Pewność, że projektowane rozwiązanie odpowiada na realne potrzeby

Ryzyko pomijania dogłębnej analizy potrzeb

Konsekwencje braku analizy

Problemy, które mogą się pojawić:

Problemy z użytecznością po wdrożeniu
Zwiększone obciążenie działów wsparcia
Niska adopcja produktu
Zmarnowane zasoby na niewłaściwe rozwiązania

Jim ostrzegł przed ryzykiem:

„Ryzyko polega na tym, że wypuszczasz coś, co następnie powoduje problemy z użytecznością. Teraz twój dział wsparcia otrzymuje telefony lub jest to coś, co nie zostaje przyjęte. (…) Wykonanie tej bardziej strategicznej pracy pomaga uniknąć ryzyka później.”

JTBD w kontekście B2B

Kalbach podkreślił znaczenie głębokiego zrozumienia w złożonych środowiskach:

„Sytuacje B2B są zwykle dość złożone. Trzeba mieć wizję i jasność co do tego, co jest najważniejszą rzeczą, która pomoże w tym wszystkim.”

Fundament orientacji na klienta

Na pytanie, co stanie się, jeśli organizacja nie stosuje analizy doświadczeń czy JTBD, Jim odpowiedział jednoznacznie:

„Nie będziesz zorientowany na klienta, jeśli nie robisz tych rzeczy. To naprawdę fundament w stawianiu klienta na pierwszym miejscu.”

Podsumowanie

Podcast z Jimem Kalbachem pokazuje, że Jobs to be Done to nie tylko metodologia, ale fundamentalne podejście do projektowania, które koncentruje się na zrozumieniu prawdziwych potrzeb użytkowników przed rozpoczęciem pracy nad rozwiązaniem.

Kluczowe wnioski:

JTBD daje jasność w podejmowaniu decyzji
Zrozumienie podstawowych potrzeb powinno poprzedzać projektowanie
Metoda ta sprawdza się zarówno na poziomie strategicznym, jak i operacyjnym
JTBD pomaga zredukować złożoność i skupić się na tym, co naprawdę ważne dla użytkownika

Polecane książki:

„Jobs to Be Done Playbook” – Jim Kalbach
„Mapping Experiences” – Jim Kalbach
„Designing Web Navigation” – Jim Kalbach

Artykuł powstał na podstawie podcastu „Good Morning Wax” z gościem Jimem Kalbachem. Jest to część serii, w której dzielę się najważniejszymi informacjami z interesujących podcastów, które warto zapamiętać.

Tag: Jobstobedone

Jak JTBD rozwiązuje problemy, których jeszcze nie widzisz – #en24